Chấn Thương Thể Thao Là Gì? Dấu Hiệu Và Cách Phòng Ngừa
Tập luyện thể thao không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn tăng cường sức bền và sự dẻo dai cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu tập luyện sai kỹ thuật hoặc quá sức, bạn có thể gặp phải các chấn thương không mong muốn. Vậy chấn thương thể thao là gì? Các loại chấn thương nào thường gặp trong thể thao? Hãy cùng tìm hiểu các biện pháp phòng tránh hiệu quả để giảm nguy cơ và bảo vệ cơ thể trong quá trình vận động nhé!
Chấn thương thể thao là gì?
Chấn thương thể thao là thuật ngữ dùng để mô tả các tổn thương xảy ra trong quá trình tập luyện hoặc chơi thể thao, đặc biệt liên quan đến hệ cơ, xương, khớp và các mô liên kết như sụn và dây chằng. Mặc dù hầu hết các bộ phận trên cơ thể đều có nguy cơ bị chấn thương khi vận động, nhưng các tổn thương ở cơ, xương và khớp là phổ biến nhất. Theo ThS.BS Trần Anh Vũ, Trưởng khoa Y học thể thao và Nội soi tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, những chấn thương nghiêm trọng như tổn thương sọ não hay tủy sống rất hiếm khi xảy ra trong thể thao.
Chấn thương thể thao là gì?
Các chấn thương thể thao thường xảy ra nhiều ở trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt trong các hoạt động thể chất hoặc thể thao. Theo thống kê từ Stanford Children’s Health, hàng năm có hơn 3,5 triệu trường hợp trẻ em và thanh thiếu niên bị chấn thương khi tham gia các hoạt động này, trong đó khoảng 1/3 liên quan trực tiếp đến thể thao.
Phần lớn các chấn thương tập trung ở phần thân dưới, chiếm 42%. Chấn thương ở chi trên chiếm khoảng 30,3%, trong khi các chấn thương ở đầu và cổ chiếm tỷ lệ còn lại.
Các chấn thương thường gặp trong thể thao
Các chấn thương thường gặp khi tham gia các hoạt động thể thao có thể kể đến như:
Bong gân mắt cá chân
Bong gân mắt cá chân xảy ra khi dây chằng hỗ trợ khớp mắt cá bị kéo căng hoặc rách do tác động mạnh. Tình trạng này thường xảy ra khi bàn chân bị lật vào trong do té ngã hoặc bước sai tư thế, gây trật khớp mắt cá ngoài.
Bong gân mắt cá chân
Dấu hiệu nhận biết bong gân mắt cá chân:
- Sưng tấy, viêm và xuất hiện vết bầm tím quanh mắt cá;
- Hạn chế hoặc mất khả năng vận động ở vùng khớp bị tổn thương;
- Cảm giác khớp lỏng lẻo, không vững chắc.
Bong gân mắt cá chân nhẹ có thể tự hồi phục sau vài ngày nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc chủ quan không điều trị hoặc tập luyện quá sớm có thể làm tăng nguy cơ tái phát và tổn thương lâu dài.
Căng cơ
Căng cơ là tên gọi khác của tình trạng cơ bị kéo. Chấn thương này xảy ra khi cơ bị căng quá mức có thể dẫn tới rách cơ, chủ yếu là cơ bắp chân, gân kheo, háng, lưng dưới và vai. Các triệu chứng bao gồm: đau, sưng, yếu, khó hoặc không thể sử dụng cơ.
Căng cơ là tên gọi khác của tình trạng cơ bị kéo
Chuột rút
Đây là tình trạng cơ bắp co thắt đột ngột, gây đau nhói và làm người bị ảnh hưởng không thể cử động. Thường gặp ở các vùng như cẳng chân, đùi, tay, chân và bụng, chuột rút có thể do mệt mỏi, thiếu nước hoặc mất các chất điện giải như kali và magie.
Chấn thương háng
Chấn thương háng xảy ra khi một trong các cơ ở đùi trong bị rách hoặc đứt, thường gặp khi chơi các môn thể thao cường độ cao như bóng đá, bóng chuyền, tennis. Khi bị thương, bạn sẽ cảm thấy đau đột ngột ở vùng háng, đùi, hông, và có thể lan xuống đầu gối. Di chuyển sẽ trở nên khó khăn, bạn có thể gặp phải tình trạng khập khiễng và không thể chạy hoặc xoay người thoải mái.
Lúc này, bạn nên băng ép và chườm đá vào vùng bị thương để giảm sưng đau, đồng thời cần nghỉ ngơi hợp lý. Đặc biệt, tránh tập luyện lại quá sớm để không làm tổn thương nặng thêm.
Chấn thương đầu gối trong thể thao
Khớp gối dễ bị chấn thương do phải chịu trọng lượng cơ thể và có cấu tạo phức tạp. Dưới đây là các chấn thương phổ biến như:
- Đứt dây chằng chéo trước (ACL): Thường xảy ra khi tiếp đất sai, thay đổi hướng đột ngột hoặc va chạm mạnh, gây đau, sưng và không thể cử động.
- Đứt dây chằng chéo sau (LCP): Thường do lực tác động mạnh, gây đau và làm gối lỏng lẻo.
- Rách dây chằng chéo bên trong (MCL): Xảy ra khi đầu gối bị đẩy sang một bên, dẫn đến đau và sưng.
- Hội chứng xương bánh chè (Patellofemoral): Xảy ra khi xương bánh chè không di chuyển trơn tru, gây đau, thường gặp ở vận động viên chạy, bóng chuyền và bóng rổ.
Chấn thương đầu gối
Các chấn thương này đòi hỏi sự chăm sóc y tế kịp thời và điều trị phù hợp để đảm bảo quá trình hồi phục và giảm thiểu nguy cơ tái phát.
Chấn thương vai
Các chấn thương vai thường gặp khi chơi thể thao bao gồm sai khớp vai, viêm hoặc rách vòng bít quay, viêm gân chóp xoay, vai đông cứng và tổn thương sụn viền khớp vai. Những chấn thương này khiến người bị ảnh hưởng cảm thấy đau, sưng, cứng ở vùng vai, làm giảm khả năng cử động bình thường của vai và cánh tay. Đôi khi, khớp vai có thể bị biến dạng.
Cách phòng ngừa các chấn thương trong thể thao
Khởi động và thư giãn
Trước khi bắt đầu tập luyện thể thao, bạn nên thực hiện bước khởi động và kết thúc bằng thư giãn để bảo vệ cơ thể khỏi chấn thương. Khởi động từ 5-10 phút giúp làm ấm cơ thể, tăng nhịp tim và hô hấp, đồng thời tăng lượng oxy và dinh dưỡng đến cơ bắp và não, giúp bạn chuẩn bị tốt cho buổi tập.
Sau khi tập luyện, việc thư giãn giúp cơ thể từ từ hồi phục, đưa nhịp tim trở lại bình thường và giảm nguy cơ chóng mặt, đau nhức. Việc đi bộ nhẹ từ 5-10 phút sau khi vận động là cách tuyệt vời để thư giãn. Đồng thời, đừng quên thực hiện các động tác kéo giãn cơ thể, giúp duy trì độ dẻo dai và giảm căng cơ, chuột rút.
Khởi động và thư giãn
Biết giới hạn của bản thân để phòng ngừa chấn thương thể thao
Khi khả năng vận động của bạn tăng dần lên, có thể bạn sẽ muốn thử thách bản thân nhiều hơn. Tuy nhiên, đừng vội vã với những bài tập quá sức ngay từ đầu. Hãy bắt đầu từ từ, tăng dần cường độ để cơ thể kịp thích nghi.
Nếu cảm thấy có dấu hiệu bong gân hoặc đau, ngừng ngay lập tức và nghỉ ngơi. Cơ thể không thể phát triển mạnh mẽ chỉ trong một vài ngày, vì vậy hãy kiên nhẫn và tập luyện một cách hợp lý để tránh những chấn thương không đáng có. Việc biết giới hạn của bản thân sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe lâu dài và tránh rủi ro trong quá trình tập luyện.
Nạp năng lượng cho cơ thể
Để đảm bảo cơ thể đủ nước trước khi tập, bạn nên uống khoảng 500–600 ml nước 2–3 giờ trước buổi tập. Quy tắc cơ bản là uống 240 ml nước 20–30 phút trước khi vận động. Trong suốt quá trình tập luyện, mỗi 10–20 phút nên bổ sung 240 ml nước. Sau khi tập xong, mỗi nửa giờ bạn nên uống tiếp 240 ml nước để duy trì độ ẩm cho cơ thể.
Bổ sung lượng nước phù hợp trước, trong và sau khi vận động
Bên cạnh việc bổ sung nước, bạn cũng cần cung cấp năng lượng cho cơ thể bằng cách ăn một bữa nhỏ hoặc ăn nhẹ mỗi 2–3 giờ. Sau khi tập thể dục, nên bổ sung carb lành mạnh và protein để phục hồi cơ bắp và tái tạo năng lượng.
Lựa chọn giày thích hợp
Ngoài môn bơi lội, khi tham gia hầu hết các môn thể thao, việc lựa chọn giày phù hợp là rất quan trọng. Giày không chỉ giúp bạn vận động hiệu quả mà còn bảo vệ mắt cá chân và bàn chân khỏi chấn thương. Đặc biệt, việc chọn giày đúng rất quan trọng đối với những môn thể thao có nguy cơ gây chấn thương cao cho đầu gối và mắt cá như bóng đá, bóng rổ.
Để chọn được giày phù hợp, bạn có thể tham khảo ý kiến từ bác sĩ thể thao, bác sĩ phục hồi chức năng hoặc tìm đến các cửa hàng chuyên bán giày thể thao, nơi có thể giúp bạn tìm ra kiểu giày thích hợp với từng loại bàn chân.
Lời kết
Trên đây là những thông tin hữu ích về khái niệm chấn thương thể thao là gì, các chấn thương thường gặp trong thể thao và cách phòng ngừa hiệu quả mà bạn có thể tham khảo. Chúc bạn tập luyện an toàn và hiệu quả!
Với chương trình đào tạo linh hoạt và đa dạng bài tập, Lớp đào tạo HLV Phát Triển Chiều Cao tại Bằng Tâm là lựa chọn tuyệt vời cho các chủ doanh nghiệp muốn mở rộng hệ sinh thái dịch vụ, mang lại thêm quyền lợi cho học viên và nhà đầu tư. Chương trình cũng phù hợp với huấn luyện viên riêng tại các phòng tập, huấn luyện viên yoga, thể dục thẩm mỹ muốn xây dựng các chương trình vận động cho cả gia đình khách hàng, từ đó tăng thêm thu nhập và phát triển hơn.
Liên hệ với Bằng Tâm để được tư vấn và đăng ký ngay hôm nay!